درمان هموپتزی به روش امبولیزاسیون

درمان هموپتزی به روش آمبولیزاسیون یک راهکار کم‌تهاجمی و مؤثر برای کنترل خونریزی از ریه‌هاست. این روش به کمک کاتتر و با شناسایی و مسدود کردن عروق خونریزی‌دهنده انجام می‌شود و مانع از ادامه خونریزی می‌گردد. آمبولیزاسیون معمولاً در مواردی که هموپتزی شدید است یا به درمان‌های دارویی پاسخ نمی‌دهد، استفاده شده و بهبود سریع و ایمنی برای بیمار فراهم می‌کند.

هموپتزی یا خلط خونی چیست؟

هموپتزی به معنی سرفه کردن خون از مجاری تنفسی است و می‌تواند ناشی از بیماری‌های مختلف ریوی باشد. هموپتزی یا خلط خونی به وضعیتی گفته می‌شود که در آن فرد هنگام سرفه کردن، خون یا مخاط خونی از مجاری تنفسی خارج می‌کند. این خون معمولاً از ریه‌ها یا راه‌های هوایی می‌آید و ممکن است ناشی از عفونت‌های ریه، بیماری‌های ریوی مانند برونشیت، سرطان ریه، آمبولی ریه یا حتی ضربه به قفسه سینه باشد. هموپتزی ممکن است خفیف یا شدید باشد و در موارد شدید، نیاز به درمان فوری دارد.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟

دکتر علی مهدوی متخصص رادیولوژی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی دراین خصوص می گویند که خلط خونی به دفع خون از مجاری تنفسی گفته می شود. خون موجود در خلط می تواند در حد رگه های خون و یا در حجم بسیار زیاد باشد. اگر حجم خون در هر بار تخلیه ی خلط بیشتر از ۱۰۰ سی سی و یا بیشتر از ۶۰۰ سی سی در شبانه روز باشد، خطرناک است و مشکل جدی محسوب می شود و باید به پزشک مراجعه کرد. گاهی ممکن است خونی که همراه با خلط خارج شده منشاء تنفسی نداشته و به دنبال خونریزی از سیستم گوارشی باشد. که در این حالت به آن هماتمز ( بالا آوردن خون از سیستم گوارشی ) می گویند. افتراق و تشخیص این دو حائز اهمیت است .

 برای مثال اگر منشا خون از ریه باشد به رنگ قرمز روشن، کف آلود و گاهی همراه با مخاط است که می تواند پس از سرفه ی مداوم یا عفونت ریوی ایجاد شده باشد . اما اگر خون دفع شده از دستگاه گوارش باشد به رنگ قرمز تیره بوده و با علائمی مانند تهوع و استفراغ یا دفع مدفوع تیره و قیری رنگ همراه است. همچنین ممکن است بیمار شرح حالی از مصرف زیاد الکل یا بیماری کبدی بدهد این بیماران معمولا از سوء هاضمه نیز شکایت می کنند.

علت انجام درمان هموپتزی با امبولیزاسیون

درمان هموپتزی به روش آمبولیزاسیون زمانی انجام می‌شود که فرد دچار خونریزی شدید از ریه‌ها باشد و این خونریزی با روش‌های دارویی یا درمان‌های محافظه‌کارانه کنترل نشود. آمبولیزاسیون برای جلوگیری از ادامه خونریزی و به حداقل رساندن خطراتی مانند خفگی یا از دست دادن خون زیاد انجام می‌شود. همچنین این روش در مواردی که منبع خونریزی به‌خوبی شناسایی شده و نیاز به کنترل دقیق آن وجود دارد، کاربرد دارد. این درمان کم‌تهاجمی بوده و با مسدود کردن عروق آسیب‌دیده، مانع از خونریزی بیشتر می‌شود.

علائم هموپتزی

خلط خونی ممکن است با علائمی از قبیل موارد زیر همراه باشد:

• درد قفسه ی سینه
• تنگی نفس (حتی در فعالیت معمول)
• تهوع و استفراغ
• افزایش ضربان قلب
• تب

خلط خونی می تواند به دنبال علل متعددی ایجاد شود. خون همراه با خلط ممکن است علامتی از یک مشکل جدی باشد. عفونت، سرطان، آسیب به رگ های خونی و بیماری های ریوی همگی از عللی هستند که می توانند موجب خلط خونی شوند. غالبا خلط خونی نیاز به ارزیابی دارد. مگر اینکه به دنبال برونشیت (التهاب راه های هوایی) ایجاد شده باشد زیرا در این حالت بیمار خود به خود بهبود می یابد.

روش های درمانی هموپتزی

هدف از درمان بیمارانی که با خلط خونی مراجعه می کنند در ابتدا قطع خونریزی و بعد از آن درمان بیماری زمینه ای است .

 با این وجود درمان خلط خونی با توجه به علت آن متفاوت بوده و می تواند شامل هر یک از موارد زیر باشد:

آمبولیزاسیون شریان ریوی

در این روش پزشک با کمک یک کاتتر از طریق یکی از سرخرگ های ران وارد شده و با تزریق ماده حاجب می تواند عروق ریوی را با یک صفحه نمایش مشاهده کند . پزشک می تواند با این روش محل خونریزی را پیدا کرده و آن را با کمک فنرهای فلزی مسدود کند. و معمولا خونریزی متوقف می شود.

نمونه

بیمار مبتلا به هموپتزی یا خلط خونی (massive) در بیمارستان امام حسین (ع) در کلینیک “رادیولوژی مداخله ای و درمانهای کم تهاجمی” تحت درمان قرار گرفت.

بیماری که به این روش تحت درمان قرار گرفت آقای 25 ساله ای بود که به دنبال خلط خونی وسیع از یک هفته پیش به اورژانس بیمارستان امام حسین (ع) مراجعه می نماید. بیمار با احتمال خونریزی گوارشی تحت آندوسکوپی قرار گرفت. و در آندوسکوپی مشخص شد که منشا خونریزی دستگاه گوارش نیست. بلکه خونریزی از ناحیه دستگاه تنفسی است. برای بیمار CT scan درخواست شد. در CT ضایعه کاویتری در ریه چپ ( با نمای رادیولوژیم بسیار مطرح کننده TB فعال ریوی ) رویت شد. به دلیل ادامه خونریزی و افت هموگلوبین، بیمار تحت آنژیوگرافی اورژانسی قرار گرفت.

در آنژيوگرافي انجام شده تورتوزيتی و ديلاتاسيون يكي از شريان هاي برونكيال سمت چپ ديده شد كه به ضايعه كاويتری فوق الذكر خونرساني نموده و احتمالاً منشا خلط خونی بيمار است. سپس با كمك ميكروكاتتر شريان برونكيال چپ در حد امكان كاتتريزه شد. و با Gelfoam امبوليزه شد و خوشبختانه خلط خونی بيمار قطع شد.

بيمار با شرايط ثابت به ICU منتقل شد. و workup تشخيصي به جهت درمان TB شروع شد. این روش به اختصار امبولیزاسیون شریان برونکیال گفته می شود. که روش بسیار موثری در درمان خلط های خونی است. این روش برای اولین بار در بیمارستان امام حسین (ع) در درمان بیماران مورد استفاده قرار گرفت .

برونکوسکوپی

برونکوسکوپی علاوه بر تشخیص می تواند برای درمان برخی علل خلط خونی نیز به کار رود. برای مثال با باد کردن بالن و گذاشتن آن در راه های هوایی می توان جلوی خونریزی را گرفت.

جراحی

در صورتی که خونریزی شدید و تهدید کننده حیات باشد، نیازمند جراحی است. در این شرایط ریه ی آسیب دیده را برمی دارند که آن پنومونکتومی می گویند .

شیمی درمانی و اشعه درمانی

برای درمان سرطان ریه انجام می شود.

درمان دارویی

درمان های دارویی شامل آنتی بیوتیک ( برای مثال در درمان پنومونی و سل ) و استروئید در درمان بیماری های التهابی می شوند و همچنین افرادی که به دنبال مصرف دارو دچار خلط خونی شدید شده اند ممکن است نیاز به دریافت خون یا مصرف داروهای دیگر برای جلوگیری از خونریزی داشته باشند.

سوالات متداول

در نهایت…

درمان هموپتزی به روش آمبولیزاسیون یک گزینه مؤثر و کم‌تهاجمی برای کنترل خونریزی‌های شدید از ریه‌ها است. این روش به کمک شناسایی و مسدود کردن عروق خونریزی‌دهنده، از ادامه خونریزی جلوگیری می‌کند و به بیماران کمک می‌کند تا از عوارض خطرناک هموپتزی رهایی یابند. با وجود خطرات کمی که دارد و همچنین بهبود سریع و دوره نقاهت کوتاه، این درمان را به گزینه‌ای مناسب در مواقع اضطراری تبدیل کرده است. در نتیجه، آمبولیزاسیون می‌تواند تأثیر مثبتی بر کیفیت زندگی بیماران داشته باشد.