به نقل از دانشگاه علوم پزشکی شهیدبهشتی
هموپتزی یا خلط خونی چیست؟
بیمار مبتلا به هموپتزی یا خلط خونی (massive) در بیمارستان امام حسین (ع) در کلینیک “رادیولوژی مداخله ای و درمانهای کم تهاجمی” تحت درمان قرار گرفت.
دکتر علی مهدوی متخصص رادیولوژی و عضو هیئت علمی دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی بیان کرد: خلط خونی به دفع خون از مجاری تنفسی گفته می شود. خون موجود در خلط می تواند در حد رگه های خون و یا در حجم بسیار زیاد باشد. اگر حجم خون در هر بار تخلیه ی خلط بیشتر از ۱۰۰ سی سی و یا بیشتر از ۶۰۰ سی سی در شبانه روز باشد، خطرناک است و مشکل جدی محسوب می شود. گاهی ممکن است خونی که همراه با خلط خارج شده منشاء تنفسی نداشته و به دنبال خونریزی از سیستم گوارشی باشد. که در این حالت به آن هماتمز ( بالا آوردن خون از سیستم گوارشی ) می گویند. افتراق و تشخیص این دو حائز اهمیت است .
برای مثال اگر منشا خون از ریه باشد به رنگ قرمز روشن، کف آلود و گاهی همراه با مخاط است که می تواند پس از سرفه ی مداوم یا عفونت ریوی ایجاد شده باشد . اما اگر خون دفع شده از دستگاه گوارش باشد به رنگ قرمز تیره بوده و با علائمی مانند تهوع و استفراغ یا دفع مدفوع تیره و قیری رنگ همراه است. همچنین ممکن است بیمار شرح حالی از مصرف زیاد الکل یا بیماری کبدی بدهد این بیماران معمولا از سوء هاضمه نیز شکایت می کنند.
علائم
خلط خونی ممکن است با علائمی از قبیل موارد زیر همراه باشد:
- درد قفسه ی سینه
- تنگی نفس (حتی در فعالیت معمول)
- تهوع و استفراغ
- افزایش ضربان قلب
- تب
خلط خونی می تواند به دنبال علل متعددی ایجاد شود. خون همراه با خلط ممکن است علامتی از یک مشکل جدی باشد. عفونت، سرطان، آسیب به رگ های خونی و بیماری های ریوی همگی ازعللی هستند که می توانند موجب خلط خونی شوند. غالبا خلط خونی نیاز به ارزیابی دارد. مگر اینکه به دنبال برونشیت (التهاب راه های هوایی) ایجاد شده باشد زیرا در این حالت بیمار خود به خود بهبود می یابد.
روش های درمانی
هدف از درمان بیمارانی که با خلط خونی مراجعه می کنند در ابتدا قطع خونریزی و بعد از آن درمان بیماری زمینه ای است .
با این وجود درمان خلط خونی با توجه به علت آن متفاوت بوده و می تواند شامل هر یک از موارد زیر باشد:
آمبولیزاسیون شریان ریوی
در این روش پزشک با کمک یک کاتتر از طریق یکی از سرخرگ های ران وارد شده و با تزریق ماده حاجب می تواند عروق ریوی را با یک صفحه نمایش مشاهده کند . پزشک می تواند با این روش محل خونریزی را پیدا کرده و آن را با کمک فنرهای فلزی مسدود کند. و معمولا خونریزی متوقف می شود.
برونکوسکوپی
برونکوسکوپی علاوه بر تشخیص می تواند برای درمان برخی علل خلط خونی نیز به کار رود. برای مثال با باد کردن بالن و گذاشتن آن در راه های هوایی می توان جلوی خونریزی را گرفت.
جراحی
در صورتی که خونریزی شدید و تهدید کننده حیات باشد، نیازمند جراحی است. در این شرایط ریه ی آسیب دیده را برمی دارند که آن پنومونکتومی می گویند .
شیمی درمانی و اشعه درمانی
برای درمان سرطان ریه انجام می شود.
درمان دارویی شامل
آنتی بیوتیک ( برای مثال در درمان پنومونی و سل ) و استروئید در درمان بیماری های التهابی
همچنین افرادی که به دنبال مصرف دارو دچار خلط خونی شدید شده اند ممکن است نیاز به دریافت خون یا مصرف داروهای دیگر برای جلوگیری از خونریزی داشته باشند.
نمونه
بیماری که به این روش تحت درمان قرار گرفت آقای 25 ساله ای بود که به دنبال خلط خونی وسیع از یک هفته پیش به اورژانس بیمارستان امام حسین (ع) مراجعه می نماید. بیمار با احتمال خونریزی گوارشی تحت آندوسکوپی قرار گرفت. و در آندوسکوپی مشخص شد که منشا خونریزی دستگاه گوارش نمی باشد. بلکه خونریزی از ناحیه دستگاه تنفسی می باشد. برای بیمار CT scan درخواست شد. در CT ضایعه کاویتری در ریه چپ ( با نمای رادیولوژیم بسیار مطرح کننده TB فعال ریوی ) رویت شد. به دلیل ادامه خونریزی و افت هموگلوبین، بیمار تحت آنژیوگرافی اورژانسی قرار گرفت.
در آنژيوگرافي انجام شده تورتوزيتی و ديلاتاسيون يكي از شريان هاي برونكيال سمت چپ ديده شد كه به ضايعه كاويتری فوق الذكر خونرساني نموده و احتمالاً منشا خلط خونی بيمار مي باشد . سپس با كمك ميكروكاتتر شريان برونكيال چپ در حد امكان كاتتريزه شد. و با Gelfoam امبوليزه شد و خوشبختانه خلط خونی بيمار قطع شد.
بيمار با شرايط ثابت به ICU منتقل شد. و workup تشخيصي به جهت درمان TB شروع شد. این روش به اختصار امبولیزاسیون شریان برونکیال گفته می شود. که روش بسیار موثری در درمان خلط های خونی می باشد . این روش برای اولین بار در بیمارستان امام حسین (ع) در درمان بیماران مورد استفاده قرار گرفت .
