بلوک عصب سلیاک یک روش تخصصی و موثر در کنترل دردهای مزمن شکمی و داخلی است که به واسطه تزریق داروی بی حسی یا مسکن به اطراف شبکه عصبی سلیاک انجام میشود. این روش که توسط متخصصان درد یا بیهوشی انجام میشود، به عنوان راهکاری کم تهاجمی برای بیمارانی که از دردهای ناشی از مشکلاتی همچون سرطانهای شکمی، پانکراتیت یا اختلالات گوارشی رنج میبرند، شناخته شده است.
با شناخت بهتر این تکنیک و بررسی فواید و محدودیتهای آن، میتوان دیدگاهی روشن در مورد کاربردها و تاثیرات آن در بهبود بیماران به دست آورد.
هدف از درمان بلوک عصب سلیاک
هدف از درمان، کاهش دردهای مزمن بیمارانی است که از دردهای ناشی از مشکلات گوارشی یا بیماریهای مختلف مانند سرطان های دستگاه گوارش، پانکراتیت مزمن یا اختلالات دیگر رنج میبرند. این روش با تزریق داروهای بی حس کننده یا کورتیکواستروئیدها به منطقه ای که عصب سلیاک در آن قرار دارد، انجام میشود. این درمان به کاهش یا از بین بردن دردهای شکمی مزمن و بهبود عملکرد گوارشی و اجزای داخلی کمک میکند.
کاربرد درمــــــان بلوک عصب سلیاک
- درد ناشی از سرطانهای دستگاه گوارش برای بیمارانی که از درد ناشی از سرطانهای پانکراس، کبد، معده، روده ها و دیگر بخشهای دستگاه گوارش رنج میبرند، مؤثر است.
- پانکراتیت مزمن باعث دردهای شدیدی میشود، بلوک عصب سلیاک به تسکین درد کمک کند.
- در بیماری هایی مانند کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون که موجب درد مزمن شکمی میشوند.
- در بیماری هایی مانند ایسکمی روده که موجب درد شکم میشود.
- بلوک عصب سلیاک به بیمارانی که برای کنترل درد مزمن از مسکن های قوی استفاده میکنند، کمک میکند تا میزان مصرف داروهای مسکن کاهش دهند.
- بیمارانی که پس از جراحی های پیچیده دستگاه گوارش، دچار دردهای مزمن شکمی میشوند.
نحوه انجام بلوک عصب سلیاک
بلوک عصب سلیاک تحت هدایت تصویربرداری مانند فلوروسکوپی یا سونوگرافی انجام میشود تا دقت در محل تزریق داروها مشخص شود. در این روش، بیمار به صورت درازکش روی تخت قرار میگیرد و پس از بی حسی موضعی ناحیه پشت شکم، یک سوزن نازک وارد بدن میشود تا داروهای بی حس کننده یا کورتیکواستروئیدها را به اطراف عصب سلیاک که در نزدیکی بدن معده و شاهرگ اصلی قرار دارد، تزریق کند.
این تزریق موجب مسدود کردن سیگنال های درد از ناحیه شکم و دستگاه گوارش میشود. فرایند چند دقیقه طول میکشد و بعد از آن بیمار تحت نظارت برای اطمینان از عدم بروز عوارض قرار میگیرد. پس از انجام بلوک عصب سلیاک، بیمار درد کمتری را در نواحی شکم تجربه میکند.
مزایای بلوک عصب سلیاک
این روش مزایای متعددی دارد، به ویژه برای بیمارانی که از دردهای مزمن شکمی رنج میبرند، مفید است. برخی از مزایای مهم این روش عبارتند از:
- کاهش درد مزمن
- کاهش نیاز به داروهای مسکن
- کمک به کنترل درد در سرطانهای گوارشی
- روش غیرجراحی
- اثر سریع و موثر
- بهبود عملکرد گوارشی
درمــــــان بلوک عصب سلیاک برای چه افرادی مناسب است؟
درمان بلوک عصب سلیاک برای افرادی مناسب است که از دردهای مزمن شکمی رنج میبرند و دیگر درمان ها به اندازه کافی موثر نبودهاند.
- افرادی که دچار سرطانهای پانکراس، معده، کبد یا روده ها هستند و از دردهای شدید ناشی از تومورها رنج میبرند.
- افرادی که به پانکراتیت مزمن مبتلا هستند و از دردهای شدید و طولانی مدت ناشی از التهاب لوزالمعده رنج میبرند.
- افرادی که از بیماری هایی از قبیل کولیت اولسراتیو یا بیماری کرون رنج میبرند و دردهای شکمی مزمن دارند.
- افرادی که به دلیل کاهش جریان خون به رودهها دچار درد شکمی هستند.
- افرادی که از دردهای مزمن شکمی غیرسرطانی رنج میبرند و علت درد قابل شناسایی نبوده است.
- بیمارانی که برای کنترل درد از داروهای مسکن قوی یا مواد مخدر استفاده میکنند و نیاز به کاهش وابستگی به این داروها دارند.
- افرادی که پس از جراحیهای پیچیده دستگاه گوارش، از قبیل جراحیهای مرتبط با سرطان یا پانکراس، دچار درد مزمن شکمی شدهاند.
عوارض احتمالی بلوک عصب سلیاک
بلوک عصب سلیاک اگرچه یک روش نسبتا امن است، اما مانند هر روش درمانی دیگری عوارض احتمالی خواهد داشت. برخی از عوارض و خطرات احتمالی این روش عبارتند از:
- همانند هر فرایند تزریقی دیگر، احتمال بروز عفونت در محل ورود سوزن وجود دارد، اگرچه این مورد نادر است.
- در صورتی که سوزن به رگ خونرسانی برخورد کند، خونریزی یا ایجاد هماتوم رخ میدهد.
- در صورتی که سوزن به درستی قرار نگیرد، به اعصاب یا ساختارهای دیگر آسیب میرسد. این موضوع با دقت در تکنیک و هدایت تصویربرداری به حداقل میرسد.
- گاهی اوقات بلوک عصب سلیاک باعث کاهش فشار خون میشود که موجب سرگیجه یا غش خواهد شد.
- برخی بیماران پس از انجام این درمان، درد موقت یا ناراحتی در ناحیه تزریق احساس میکنند.
- در برخی موارد بیمار بعد از درمان مشکلات گوارشی موقتی مانند تهوع، اسهال یا یبوست را تجربه میکند.
- برخی بیماران بیحسی یا تغییرات حسی موقتی در نواحی شکمی خود پس از بلوک عصب سلیاک تجربه میکنند.
- در صورتی که داروهای بی حس کننده یا کورتیکواستروئیدها مورد استفاده قرار گیرند، احتمال بروز واکنش های آلرژیک وجود دارد.
- در موارد نادر و به ویژه در صورت هدایت نادرست سوزن، آسیب به ارگان های داخلی مانند رودهها یا عروق خونی رخ میدهد.
نکات مراقبتی پس از بلوک عصب سلیاک
پس از انجام بلوک عصب سلیاک، رعایت برخی نکات مراقبتی برای اطمینان از بهبودی مناسب و کاهش خطرات احتمالی ضروری است.
- پس از انجام بلوک، بهتر است بیمار از فعالیت های سنگین و ورزش های پرتحرک اجتناب کند تا فشار اضافی به محل تزریق وارد نشود و خطر بروز عوارض کاهش یابد.
- فشار خون و ضربان قلب بیمار باید به دقت نظارت شود، زیرا این درمان منجر به کاهش فشار خون یا تغییرات دیگر در علائم حیاتی میشود.
- در صورت بروز درد یا تورم در محل تزریق، کمپرس سرد کمک کننده است. از لمس کردن محل تزریق و تحریک آن خودداری کنید تا از بروز عفونت یا التهاب جلوگیری شود.
- بیمار باید هرگونه علائم غیر عادی همچون تب، درد شدید، تغییرات در حس ناحیه شکم، یا مشکلات گوارشی را به پزشک خود گزارش دهد.
- بیمار باید از خوردن یا نوشیدن بلافاصله پس از عمل خودداری کند تا در صورت بروز مشکلات گوارشی، آن را کنترل کند.
- در صورتی که پزشک دارویی تجویز کرده باشد، مثل مسکنها یا داروهای ضدالتهابی، باید طبق دستور مصرف شود.
- بیمار باید طبق برنامه زمانی مشخصی به پزشک خود مراجعه کند تا از تأثیر روش و میزان کاهش درد مطلع شود و در صورت لزوم، درمان های اضافی دریافت کند.
سوالات متداول
این روش برای کاهش درد بسیار موثر است، اما نیاز به تکرار دارد و نمیتواند به طور دائمی درد را از بین ببرد.
بسیاری از بیماران بلافاصله پس از درمان بهبودی درد را احساس میکنند، اما اثرات کامل تا چند روز طول میکشد. نتایج تا چند ماه ماندگار است.
این روش به صورت سرپایی انجام میشود و نیازی به بستری شدن ندارد. بیمار بعد از درمان برای مدت کوتاهی تحت نظارت قرار میگیرد.
در نهایت…
بلوک عصب سلیاک یک روش موثر و کم خطر برای تسکین دردهای مزمن شکمی است. این درمان زندگی بیماران را به طور چشمگیری بهبود میبخشد و نیاز به داروهای مسکن قوی را کاهش خواهد داد. با این حال، برای حصول بهترین نتایج و کاهش خطرات، انجام آن باید تحت نظر پزشک متخصص و با دقت و آگاهی کامل از شرایط فرد انجام شود. رعایت نکات مراقبتی پس از درمان و پیگیری های لازم، به کاهش عوارض احتمالی کمک خواهد کرد.