کله سیستوستومی یک روش جراحی کم تهاجمی برای تخلیه کیسه صفرا است که اصولا در بیمارانی با التهاب حاد کیسه صفرا (کُله‌سیستیت) انجام می‌شود، به ویژه در شرایطی که جراحی کامل برای برداشتن کیسه صفرا به دلیل وضعیت عمومی بیمار یا ریسک‌های جراحی ممکن نیست. این روش با قرار دادن یک کاتتر برای تخلیه صفرا انجام شده و به کنترل عفونت و التهاب کمک می‌کند. این روش موقتی بوده و به بهبود شرایط بیمار کمک می‌کند تا بتوان برنامه درمانی کامل‌تری را برای بیمار انجام داد.
علت انجام کله سیستوستومی
دلایل انجام کله سیستوستومی شامل موارد زیر است:
کُله‌سیستیت حاد (التهاب حاد کیسه صفرا)
این بیماری به دلیل انسداد مجرای کیسه صفرا با سنگ صفرا به وجود می‌آید و باعث درد شدید، عفونت و التهاب می‌گردد. کله‌سیستوستومی برای تخلیه صفرا و کنترل عفونت انجام می‌شود.
عدم امکان برداشتن کیسه صفرا
در بیمارانی که به دلیل وضعیت عمومی، مانند بیماری‌های قلبی، ریوی یا سایر شرایط جدی، توانایی تحمل جراحی کامل را ندارند، کله سیستوستومی به عنوان جایگزین استفاده می‌شود.
عفونت‌های مقاوم به درمان دارویی
اگر عفونت شدید به درمان های آنتی‌بیوتیکی پاسخ ندهد، این روش برای کاهش فشار داخل کیسه صفرا و تخلیه مواد عفونی انجام می‌شود.
پیشگیری از پارگی کیسه صفرا
در مواردی که التهاب یا عفونت شدید کیسه صفرا منجر به پارگی آن شود، کله سیستوستومی به‌عنوان یک اقدام پیشگیرانه انجام می‌شود.
کیسه صفرای آبسه‌دار
در موارد پیچیده که کیسه صفرا دچار آبسه شده باشد، این روش به منظور کاهش خطرات و کنترل التهاب کاربرد دارد.
اقدامات قبل از انجام کله سیستوستومی
برای انجام کله سیستوستومی، اقدامات زیر به منظور آماده‌سازی بیمار و کاهش خطرات احتمالی انجام می‌شود:
- بررسی شرایط عمومی بیمار از طریق معاینه فیزیکی، بررسی سوابق پزشکی
- انجام آزمایش‌های اولیه مانند آزمایش خون برای بررسی عفونت و عملکرد کبد
- استفاده از سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن برای تأیید التهاب کیسه صفرا، شناسایی سنگ‌ها یا آبسه
- قطع مصرف داروهای رقیق‌کننده خون مانند وارفارین یا آسپرین
- انجام آزمایش‌های انعقادی (PT، PTT، INR) برای اطمینان از عدم وجود مشکلات خونریزی در زمان جراحی.
- مصرف آنتی بیوتیک های وریدی به منظور پیشگیری از عفونت
- بیمار باید حداقل ۶ تا ۸ ساعت قبل از عمل از خوردن و آشامیدن پرهیز کند.
نحوه انجام عمل کله سیستوستومی
کله‌سیستوستومی به دو روش انجام می شود که در ادامه توضیح خواهیم داد:
کله‌سیستوستومی پرکوتانه (از طریق پوست)
این روش کم‌تهاجمی و رایج‌تر است، به‌ویژه در بیمارانی که وضعیت عمومی آنها اجازه جراحی باز را نمی‌دهد. بیمار تحت بی‌حسی موضعی قرار گرفته و پزشک با استفاده از سونوگرافی یا سی‌تی‌اسکن، محل دقیق کیسه صفرا را تعیین می‌کند. یک سوزن نازک از طریق پوست به داخل کیسه صفرا وارد شده و سپس یک کاتتر (لوله باریک) برای تخلیه صفرا و عفونت جایگذاری می‌شود.
کاتتر در پوست بیمار به منظور جلوگیری از جابه جایی آن ثابت می‌شود و صفرا به یک کیسه تخلیه که خارج از بدن قرار دارد، متصل می‌شود. عمل معمولاً در کمتر از ۳۰ دقیقه انجام می‌شود.
کله‌سیستوستومی باز
این روش در بیمارانی که شرایط پیچیده‌تری مانند وجود آبسه بزرگ دارند، انجام می شود. بیمار به طور کامل بیهوش شده و سپس یک برش کوچک در ناحیه شکم برای دسترسی به کیسه صفرا ایجاد می‌شود، پزشک با برش کیسه صفرا، صفرا و مواد عفونی را تخلیه کرده و یک کاتتر را برای تخلیه مداوم در آن قرار می‌دهد. برش جراحی پس از جایگذاری کاتتر بخیه زده شده و کاتتر به کیسه تخلیه متصل می‌شود.
بیشتر بخوانید: آمبولیزاسیون چیست؟؟
مزایای کله سیستوستومی
مزایای این روش عبارت است از:
- روش کم‌تهاجمی
- برای بیمارانی که به دلیل شرایط پزشکی قادر به تحمل جراحی کامل نیستند، این روش ایمن و مناسب است.
- کنترل سریع عفونت و التهاب
- کاهش خطر پارگی کیسه صفرا
- بهبود سریع‌تر
- پیشگیری از عوارض جدی‌تر
نکات مراقبتی بعد از کله سیستوستومی
رعایت نکات مراقبتی برای جلوگیری از عوارض و تسریع روند بهبودی بیمار اهمیت زیادی دارند.
- محل ورود کاتتر باید تمیز و خشک نگه داشته شود. پانسمان را باید طبق دستور پزشک تعویض کنید.
- هرگونه قرمزی، ترشح غیرطبیعی یا درد در اطراف کاتتر احتمالا نشان‌دهنده عفونت است و باید فوراً به پزشک اطلاع داده شود.
- کیسه تخلیه متصل به کاتتر باید به طور منظم خالی شود. میزان و رنگ مایع صفرا را بررسی کرده و هر تغییر غیرعادی مانند خون یا تغییر رنگ شدید را گزارش دهید.
- برای جلوگیری از عفونت، مصرف آنتی‌بیوتیک‌های تجویزشده باید دقیقاً طبق دستور انجام شود.
- در صورت نیاز از داروهای مسکن برای کاهش درد استفاده کنید.
- مصرف غذاهای چرب را کاهش دهید.
- مایعات زیاد بنوشید، چرا که به بهبود وضعیت عمومی بدن و کاهش خطر یبوست کمک می‌کند.
- از انجام فعالیت‌های سنگین خودداری کنید.
- به طور منظم برای چکاپ به دکتر خود مراجعه نمایید.
- به منظور برداشتن کاتتر در زمان توصیه شده به پزشک خود مراجعه نمایید.
در چه صورت باید به پزشک مراجعه کرد؟
در صورت بروز هر یک از علائم زیر، فوراً به پزشک مراجعه کنید:
- تب یا لرز.
- قرمزی، تورم یا ترشح چرکی در محل کاتتر.
- تغییر رنگ یا افزایش حجم مایع تخلیه‌شده.
- درد شدید در شکم یا اطراف کاتتر.
سوالات متداول
خیر، کله سیستوستومی یک راه‌حل موقت است. پس از بهبود شرایط بیمار و کنترل عفونت، جراحی کامل برای برداشتن کیسه صفرا انجام می‌شود.
پس از کنترل عفونت و التهاب و در صورتی که بیمار به وضعیت پایدار برسد، کاتتر پس از چند هفته با نظر پزشک برداشته می‌شود.
این روش بیشتر برای بیمارانی که نمی‌توانند جراحی کامل انجام دهند یا در شرایط اورژانسی هستند مناسب است. تصمیم‌گیری در مورد انجام این عمل به وضعیت بیمار و نظر پزشک بستگی دارد.
در نهایت…
کله سیستوستومی یک روش درمانی موقت و کم‌تهاجمی برای کنترل التهاب و عفونت کیسه صفرا در بیمارانی است که توانایی انجام جراحی کامل را ندارند. این عمل با تخلیه صفرا و کاهش فشار داخل کیسه صفرا، به بهبود وضعیت بیمار کمک می‌کند. با رعایت مراقبت های پس از عمل و پیگیری منظم، اکثر بیماران به وضعیت پایدار می‌رسند.